#Ciekawostki #Prawo

Chodelski Loret – cenny obiekt w rękach prywatnych

Artykuł analizuje problem oddawania cennych zabytków, takich jak słynny Loret w Chodlu, w prywatne ręce. Zabytek ten, będący ważnym elementem dziedzictwa kulturowego, obecnie popadł w ruinę, w związku z czym decyzja o jego przekazaniu osobom prywatnym wywołuje kontrowersje, gdyż społeczeństwo uznaje go za istotny element historii lokalnej. Artykuł jednocześnie podkreśla konieczność ochrony dziedzictwa kulturowego, szczególnie zabytków znajdujących się w rękach prywatnych, poprzez zaangażowanie społeczeństwa i miejscowych władz. Analiza przypadku Loretu wskazuje na konieczność skutecznej ochrony zabytków, aby utrzymać ich atrakcyjność dla społeczeństwa i turystów oraz zapewnić ich dostępność dla przyszłych pokoleń.

Zabytek jest materialnym elementem dziedzictwa kulturowego danego kraju oraz jego regionów. Przedstawia dzieło człowieka, związane z jego działalnością. Jest świadectwem historii, którą mamy obowiązek przekazywać przyszłym pokoleniom. Stanowi upamiętnienie życia codziennego i dokument niecodziennych wydarzeń naszych przodków. W naszych czasach świat podlega nieustannemu rozwojowi, dlatego też warto zastanowić się nad przyszłością naszego dziedzictwa kulturowego, zwłaszcza w kontekście zjawiska, jakim jest oddanie cennego zabytku w ręce prywatne, bowiem ten współczesny problem staje się niepokojący.

Konkretny przykład oddania zabytku w ręce prywatne dotyczy słynnego Loretu w Chodlu w województwie lubelskim, który jest ważnym zabytkiem sakralnym w Polsce. Dawniej był on miejscem kultu i modlitwy. Przez swoją niezwykłą architekturę i bogate wnętrze przyciągał zarówno pielgrzymów, jak i turystów. Niestety, zabytek znalazł się w trudnej sytuacji i w konsekwencji popadł w ruinę. Na chwilę obecną zarośnięty jest drzewami, a wokół budynku znajdują się stawy, które uniemożliwiają dostęp do wnętrza. W związku z powyższym decyzja o oddaniu Loretu w ręce prywatne budzi wiele kontrowersji. Większość osób uważa, że zabytek powinien być własnością gminy Chodel, bowiem stanowi on ważny obiekt historyczny. Oddanie go w ręce osób prywatnych, które nie posiadają odpowiedniej wiedzy i doświadczenia, a przy tym nie zdają sobie sprawy z jego wartości historycznej, doprowadziło do tego, iż miejsce to stało się niedostępne dla ludności, mimo iż powinno się ono cieszyć uznaniem i obecnością wielu turystów. Tym samym zabytek ten stał się prywatnym dobrem, do którego dostęp stał się istotnie ograniczony.

Ochrona dziedzictwa kulturowego, mającego ogromne znaczenie dla naszej historii, a zwłaszcza zabytków znajdujących się w prywatnych rękach, stanowi kluczowe wyzwanie, które wymaga wspólnego zaangażowania społeczeństwa i miejscowych władz. Zabytki, takie jak Loret, powinny być traktowane jako dobro wspólne, służące społeczeństwu. Wspólna mobilizacja społeczeństwa i aktywne działania ze strony władz są kluczowe dla przyciągania turystów i utrzymania atrakcyjności zabytków. Zaniechanie ich konserwacji i dbania o nie, prowadzi natomiast do ich upadku. Pokrywają się one warstwą brudu, przedstawiając smutny widok. Niestety często podobnie jest w przypadku zabytków, które są własnością Państwa. Mimo iż ponosi ono odpowiedzialność za ich ochronę, nie widać zbyt wielu efektów jego działań. Tylko poprzez zwiększoną świadomość społeczną oraz skuteczną ochronę ze strony Państwa możemy zagwarantować, że będziemy mogli cieszyć się zabytkami jeszcze przez wiele lat i nasze dziedzictwo kulturowe będzie dostępne dla przyszłych pokoleń.

Komentarz eksperta

Prywatyzacja zabytków jest w głównej mierze wynikiem przemian ustrojowych, jakie miały miejsce w Polsce na początku lat 90’ XX wieku. I mimo iż miała ona stanowić szansę na uratowanie zabytkowych nieruchomości, to jak wskazuje się w literaturze przedmiotu, przyniosła równocześnie duże szkody, co zauważyła autorka artykułu. Tyczy się to zwłaszcza akcji sprzedaży nieruchomości za symboliczną złotówkę, bowiem zabytki często przejmowali ludzie przypadkowi, którzy traktowali taki zakup jako możliwość szybkiego zarobku lub też jako inwestycję w ziemię. Prawo własności zabytkowych nieruchomości doznaje jednak ograniczeń, zaś konieczność sprawowania opieki nad zabytkiem m.in. poprzez prowadzenie prac konserwatorskich oraz zabezpieczenie i utrzymanie zabytku i jego otoczenia w jak najlepszym stanie, nie jest jedynie postulatem, lecz obowiązkiem właścicieli i posiadaczy takich nieruchomości, wynikającym wprost z art. 5 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Zgodnie przy tym z art. 5 i 6 ust. 1 Konstytucji RP to Rzeczpospolita Polska stoi na straży dziedzictwa narodowego oraz stwarza warunki upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwoju. Autorka słusznie wskazuje zatem, iż to przede wszystkim na Państwie ciąży odpowiedzialność za ochronę zabytków i to nie tylko tych, które są własnością Skarbu Państwa, ale również tych, które przekazane zostały w ręce prywatne. Kluczową rolę w zakresie realizacji tego obowiązku rzeczywiście odgrywają natomiast władze miejscowe, bowiem ochrona zabytków i opieka nad zabytkami stanowi zadanie jednostek samorządu terytorialnego, a przede wszystkim gmin. Nie mniej istotny jest jednak również czynnik społeczny – wiele organizacji pozarządowych, a nawet samych mieszkańców poszczególnych gmin aktywnie upomina się bowiem o ochronę zabytków, które stanowią element ich tożsamości regionalnej.

mgr Paulina Radomska, radca prawny
fot. facebook.com

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *